KỶ NIỆM 80 NĂM CÁCH MẠNG THÁNG TÁM VÀ QUỐC KHÁNH 2/9 - NIỀM TIN VÀO HIỆU LỰC, HIỆU QUẢ CỦA BỘ MÁY TỔ CHỨC CHÍNH QUYỀN ĐỊA PHƯƠNG HAI CẤP VÀ NHẬN DIỆN, ĐẤU TRANH VỚI CÁC QUAN ĐIỂM SAI TRÁI, THÙ ĐỊCH TRONG TÌNH HÌNH HIỆN NAY

    Từ năm 1954 đến năm 1975, chính quyền các cấp từ Trung ương đến địa phương được củng cố theo mô hình Nhà nước dân chủ nhân dân, do Đảng lãnh đạo, phục vụ mục tiêu "hai nhiệm vụ chiến lược, vừa xây dựng CNXH ở miền Bắc, vừa chi viện cho cách mạng miền Nam”. Chính quyền cấp xã, huyện được tổ chức chặt chẽ, gắn bó với nhân dân, duy trì trật tự trong điều kiện khó khăn. Từ năm 1976 đến năm 1986, sau thống nhất đất nước hệ thống     

chính quyền cả nước thực hiện mô hình hành chính thống nhất từ Trung ương đến địa phương, từ tỉnh/thành đến huyện/xã, phục vụ mục tiêu khôi phục và phát triển đất nước; chính quyền địa phương tập trung khôi phục sản xuất, an sinh xã hội và tái thiết hạ tầng; tiếp tục hoàn thiện tổ chức bộ máy nhà nước thông qua các Hiến pháp 1959, 1980, giúp nâng cao vị thế pháp lý của hệ thống tổ chức bộ máy chính quyền. Từ năm 1986 đến  2013, Đảng và Nhà nước ta đã có nhiều đổi mới về nhận thức và tổ chức bộ máy; thực hiện phân cấp mạnh hơn giữa Trung ương và địa phương; tăng cường tính tự chủ, tự chịu trách nhiệm của chính quyền địa phương; triển khai các chương trình cải cách, nâng cao hiệu quả bộ máy, tinh giản biên chế, hiện đại hóa nền hành chính (Hiến pháp 1992, sửa đổi năm 2001 và các Luật tổ chức chính quyền địa phương ban hành đã quy định rõ chức năng, nhiệm vụ của từng cấp. Giai đoạn từ 2014 đến nay, với việc ra đời của Hiến pháp 2013, việc xây dựng hệ thống tổ chức chính quyền của nước ta đã có bước đột phá; quy định rõ hơn vai trò của chính quyền địa phương, nâng cao trách nhiệm, tăng tính phân quyền, phân cấp. Luật Tổ chức chính quyền địa phương 2015 (sửa đổi 2019) đã phân biệt mô hình chính quyền đô thị và nông thôn, điều chỉnh hợp lý chức năng của HĐND và UBND. Từ năm 2021 đến năm 2025, Đảng và Nhà nước ta đã có chủ trương tinh gọn chính quyền ba cấp (tỉnh – huyện – xã) xuống còn hai cấp (tỉnh – xã) tại những nơi đủ điều kiện.

    Trải qua quá trình hình thành, xây dựng và phát triển, hệ thống tổ chức bộ máy chính quyền Nhà nước ta ở mỗi thời kỳ luôn giữ vững tính chính danh và vai trò lãnh đạo của Đảng; linh hoạt thích ứng trong các hoàn cảnh lịch sử khác nhau (kháng chiến, hòa bình, đổi mới, hội nhập); không ngừng cải tiến theo hướng dân chủ, pháp quyền, hiện đại; từng bước phát huy quyền làm chủ của nhân dân. Tuy nhiên, đến nay hệ thống tổ chức bộ máy chính quyền vẫn còn bộc lộ những hạn chế cốt lõi, đó là: Việc phân định thẩm quyền, nhiệm vụ giữa các cấp còn thiếu rõ ràng; cơ chế kiểm soát quyền lực, giám sát đôi khi hình thức; bộ máy chưa hoàn toàn tinh gọn; một số nơi vẫn còn “hành là chính”; chất lượng cán bộ địa phương chưa đồng đều, chưa đáp ứng được yêu cầu quản trị hiện đại.

    Thực hiện chủ trương của Đảng, sau khi được Quốc hội thông qua sửa đổi Hiến pháp và Luật Tổ chức chính quyền địa phương, từ ngày 01/7/2025 bộ máy tổ chức chính quyền địa phương hai cấp (gồm cấp tỉnh/thành phố trực thuộc Trung ương và cấp xã/phường/đặc khu) chính thức được triển khai; theo đó cấp tỉnh giữ vai trò chỉ đạo vĩ mô, hoạch định chiến lược, quy hoạch, ngân sách, chính sách dân tộc, tôn giáo, an ninh, quốc phòng, phân cấp, phân quyền, cơ chế chính sách đặc thù, ban hành văn bản quy phạm pháp luật, quản lý ngân sách, ban hành quy chế cán bộ, quyết định nhân sự, biên chế...; cấp xã đảm nhiệm phục vụ trực tiếp người dân trên các lĩnh vực thực hiện chính sách, phát triển kinh tế - xã hội, quản lý cơ sở hạ tầng, giáo dục, y tế, phúc lợi xã hội, giải quyết thủ tục hành chính, dịch vụ công thiết yếu, quản lý môi trường…Việc phân cấp mạnh mẽ đã dẫn đến việc chuyển gần 600 nhiệm vụ từ cấp huyện về cấp xã, và hơn 100 nhiệm vụ từ cấp huyện về cấp tỉnh, cung cấp cơ hội giải quyết ngay tại địa phương, giảm khâu trung gian, ngắn thời gian xử lý, tăng tính minh bạch. Mô hình “một cửa” điện tử và chuyển đổi số được đẩy mạnh, giảm ít nhất 30% thủ tục hành chính, giúp người dân, doanh nghiệp xử lý nhanh hơn, rõ hơn. Nhiều địa phương hồ sơ của tổ chức, người dân, doanh nghiệp được giải quyết kịp thời; thái độ cán bộ tận tâm, trách nhiệm rõ ràng, không còn tình trạng đùn đẩy trách nhiệm. Cơ sở vật chất, hạ tầng số, công tác cán bộ được chú trọng. Chính phủ đã chuẩn bị toàn diện, đồng bộ hệ thống pháp lý (nghị định, hướng dẫn…) đảm bảo không xuất hiện “khoảng trống pháp lý”. Hệ thống kết nối giữa hơn 3.321 đơn vị xã được đảm bảo về hạ tầng công nghệ thông tin, phục vụ chính quyền số và thủ tục hành chính. Công tác đào tạo, sắp xếp, tinh giản cán bộ công chức được thực hiện, đồng thời các biện pháp bảo trợ, điều kiện làm việc cho cán bộ sắp xếp lại cũng được đảm bảo (hỗ trợ nhà ở, phụ cấp, bảo lưu tiền lương 6 tháng...). Việc thực hiện tổ chức bộ máy chính quyền địa phương hai cấp nhận được sự đồng thuận rộng rãi từ cán bộ, đảng viên và nhân dân (tỷ lệ đồng thuận đạt khoảng 96% tại các địa phương triển khai). Kinh tế ghi nhận tín hiệu tích cực, chỉ trong 5 tháng đầu năm 2025, vốn đầu tư nước ngoài đăng ký mới và điều chỉnh đạt hơn 18,38 tỷ USD, tăng khoảng 51,2% so với cùng kỳ năm 2024, cho thấy niềm tin của nhà đầu tư xoay quanh cải cách hành chính và bộ máy chính quyền mới. 

    Tuy nhiên, kể từ khi Đảng và Nhà nước ta thống nhất chủ trương đến khi quyết liệt triển khai thực hiện mô hình chính quyền địa phương hai cấp đã xuất hiện một số quan điểm sai trái, xuyên tạc, thù địch. Các quan điểm đó không nằm ngoài mục tiêu phủ nhận vai trò lãnh đạo của Đảng, gây mất ổn định chính trị, làm thay đổi chế độ XHCN mà Đảng, Bác Hồ và nhân dân ta đã lựa chọn. Một số quan điểm mà các thế lực thù địch rêu rao, kích động như: Cắt bỏ cấp huyện là phá vỡ hệ thống quản lý, khiến bộ máy rối loạn”; Cán bộ xã quá tải, năng lực yếu, không giải quyết được công việc; Thủ tục hành chính sẽ rối rắm hơn, gây phiền hà cho dân và doanh nghiệp; Mô hình hai cấp là tránh né trách nhiệm của cấp tỉnh, đùn đẩy sang cấp xã”; Làm mất ổn định chính trị – xã hội do thay đổi đột ngột...v.v.

    Qua các phương tiện thông tin chính thống cho thấy, sau gần hai tháng vận hành bộ máy tổ chức chính quyền địa phương hai cấp không những không phá vỡ mà còn tinh gọn hơn, hiệu lực của bộ máy được nâng cao. Quyền hạn và nhiệm vụ được phân công rõ ràng, cấp tỉnh giữ vai trò quản trị tổng thể, cấp xã tập trung phục vụ nhân dân. Chính phủ đã triển khai toàn diện từ chuyển giao nhiệm vụ, tập huấn, đường dây nóng, trợ lý ảo để hỗ trợ cho đến việc liên tục phối hợp giám sát, khắc phục những hạn chế, gián đoạn. Đội ngũ cán bộ các cấp được đào tạo, bồi dưỡng, sắp xếp nhân sự hợp lý, bảo lưu chế độ, được bố trí trợ giúp như nhà ở, trường học, phương tiện để yên tâm công tác. Cán bộ cấp xã/phường có thái độ chuyên nghiệp, tiếp nhận giải quyết hồ sơ kịp thời, đạt hiệu quả cao, từ ngày vận hành không có hồ sơ quá hạn. Thực hiện mục tiêu giảm ít nhất 30% thủ tục hành chính, phân cấp rõ, áp dụng chuyển đổi số, chưa kể trợ lý ảo xử lý 1.800 dịch vụ công…tất cả nhằm giảm rườm rà, tăng tốc độ, tiện ích cho dân; đảm bảo liên tục giải quyết hồ sơ, tăng tính rõ ràng, minh bạch và trách nhiệm giải trình. Mô hình này làm rõ trách nhiệm hơn, cấp xã được xác định điểm đến duy nhất để tiếp nhận và giải quyết, cấp tỉnh chịu trách nhiệm quản lý và hướng dẫn, không thể đùn đẩy. Cơ chế giám sát xuyên suốt từ Trung ương, Ban Bí thư, Bộ Chính trị đến địa phương đảm bảo không có tình trạng trốn tránh trách nhiệm. Chính phủ đã xây dựng lộ trình triển khai bài bản, ban hành cơ sở pháp lý đầy đủ, chuẩn bị hạ tầng số, đào tạo, tuyên truyền, lấy ý kiến dân chủ, chính sách hỗ trợ, cơ chế phản hồi nhanh tại hiện trường, trực chỉ đạo tại trụ sở mới. Với sự đồng thuận của nhân dân, sự chuẩn bị kỹ lưỡng, cộng hưởng đầu tư và cải cách hành chính đảm bảo không xảy ra biến loạn, mà ngược lại là chuyển đổi tích cực.

    Với những thành quả bước đầu, có thể nói việc tổ chức bộ máy tổ chức chính quyền địa phương hai cấp ở nước ta kể từ ngày 01/7/2025 là một quyết định lịch sử, được chuẩn bị kỹ càng với nền tảng pháp lý vững chắc, cơ sở vật chất, công nghệ tương thích, cán bộ được đào tạo, chính sách hỗ trợ rõ ràng, nhận được sự đồng thuận cao từ nhân dân. Mô hình này không chỉ nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản lý, tối ưu hoá bộ máy hành chính, mà còn đặt ra bước ngoặt trong tư duy quản trị “gần dân, sát dân, phục vụ nhân dân”. Các luận điệu xuyên tạc dù từ bên trong hay bên ngoài với nội dung “phá vỡ quản lý”, “cán bộ yếu năng lực”, “rắc rối thủ tục”, “đùn đẩy trách nhiệm”, “không ổn định xã hội”…v..v. đều phải được cán bộ, đảng viên, người lao động nhận diện và đấu tranh phản bác bằng chứng cứ chính thống, thực tiễn và minh bạch; đồng thời tuyên truyền, lan tỏa hiểu biết đúng đắn của mình để góp phần ổn định nhận thức xã hội và tạo môi trường thuận lợi để mô hình mới phát huy tối đa tiềm năng, phục vụ người dân tốt nhất.